Wystawy przedstawiają ideały: wszystkiego co jest najlepsze w ludzkiej pracy, społeczeństwie, czasie przeznaczonym na sztukę i tym podobnych. Rozmowa o wystawach powinna zrobić to samo, więc zacznę od przedstawienia ideałów Islamu dotyczących kobiet, ich modeli zachowań. Pokażę jak te ideały opisuje Koran, który muzułmanie uważają za objawione słowo Boże - Allaha w języku arabskim. Powołam się również na Hadisy i Sunnę, które relacjonują słowa i zwyczaje Proroka Muhammada*. Te dwa źródła stanowią podstawę dla islamskiego prawa - Szariatu - ciało ustawodawcze i moralne przewodnictwo skonstruowane przez muzułmańskich uczonych. Chociaż Koran jest nie do zakwestionowania, to każdy z Hadisów jest otwarty na uzasadnione dociekania uczonych o jego autentyczność; a interpretacje Koranu i Hadisów często się różnią między sobą i w dalszym ciągu są otwarte na badania. Te różne opinie wydawane przez uczonych dają możliwość muzułmanom na wybór pomiędzy nimi, aby znaleźć dla ciebie odpowiednie przewodnictwo. Prawo Islamu nie jest monolityczne i niezmienne jak mogłoby się wydawać, chociaż posiada pewną bazę na której się opiera.
Ten wstęp jest ważny w odniesieniu do kobiet w Islamie, ponieważ często muzułmańscy uczeni obserwują, że rodzinne prawo Islamu praktykowane w niektórych muzułmańskich państwach trochę przypomina liberalne i sympatyczne traktowanie kobiet zapoczątkowanego przez Proroka Muhammada (pzn). Nawet Małdudi, uważany przez niektórych za pochodzącego z najbardziej konserwatywnych nowoczesnych islamskich komentatorów, Abul A’la Małdudi krytykował sposób praktykowania prawa hinduskich muzułmanów. Ważne jest więc, aby odróżniać obecny lub nawet miniony sposób praktykowania od właściwego sensu tego prawa - idealnego, zesłanego przez Allaha w Koranie i zademonstrowanego przez Proroka Muhammada*. Większość piszących o kobietach w Islamie zgadza się, że konieczny jest powrót do źródeł w celu ponownej ich interpretacji w kontekście społeczeństw w których dzisiaj żyjemy. Pozwoliłoby to oczyścić dzisiejsze prawo ze wszystkich zniekształceń pochodzących: czy to z naleciałości kultury regionalnej, czy też z prób ‘reformy’ Szariatu przeprowadzanych przez osadników europejskich. Tymi źródłami są: Koran i Hadisy, na które się tutaj głównie powołuje.
Koran ma dużo do powiedzenia KOBIETOM i O KOBIETACH. Jest jedna z sur nosząca nazwę “Kobiety”, inna nazwana jest od imienia Maryi - matki Jezusa (pzn). Kobiety występują w wielu innych częściach. W opowiadaniach proroków mamy:
- Hawwa (Ewa) żona Adama, nie kusicielka, która zwiodła Adama do grzechu, ale partnerka tak samo jak Adam za to odpowiedzialna i tak samo zostało jej to przez Boga wkrótce wybaczone;
- Żona Nuh (Noe) (pzn), która zdradziła męża i jest uważana wraz z żoną Lota jako przykład niewiary (66:10);
- Żona Ibrahima (Abrahama), która zaśmiała się na wieść przyniesioną od anioła, że w swoim podeszłym wieku urodzi dziecko;
- Żona Faraona, która uratowała niemowlę Musa (Mojżesza) (pzn) i razem z Marią, matką Jezusa, jest jedną z dwóch przykładów prawdziwej wiary przedstawionych w Surze 66:11 i 12;
żona Aziza, która próbowała uwieść Jusufa (Józefa), lecz mimo tego potraktowana została z sympatią, kiedy pokazała swoim przyjaciółkom jak przystojny jest Józef, a one w oszołomieniu jego urodą pocięły sobie ręce;
oraz wiele innych kobiet.
Warto zauważyć, iż te cztery kobiety, zaprezentowane wyżej, zostały przedstawione jako przykład muzułmanki lub muzułmanina naprawdę wierzącego w warunkach trudnych i niewiernego w warunkach sprzyjających.
Dwa przykłady prawdziwej wiary pomimo stanowiska bliskich osób. Żona Faraona ratuje Mojżesza od złego rozkazu męża, który rozkazał zabić wszystkich nowonarodzonych Hebrajczyków o płci męskiej, a Maria stanęła przed oskarżeniami o jej niemoralność, kiedy przyniosła do domu dziecko urodzone po dziewiczym poczęciu.
- Dwa przypadki niewiary żon proroków Allaha. Żaden z tych dwóch przypadków nie pokazuje tradycyjnego obrazu ‘pokornej’ kobiety.
Jest tam opis nowoczesnych kobiet z otoczenia Proroka: jego żony i córki. Jedna z jego żon, Umm Salama, skarży mu się, że Koran jest adresowany tylko do mężczyzn, i wtedy długi fragment został objawiony Prorokowi*, w każdej linii adresowany do mężczyzn i kobiet, który wyraźnie i równo rozdziela odpowiedzialność i nagrody pomiędzy muzułmanów i muzułmanki.
Zaprawdę - muzułmanie i muzułmanki, wierzący i wierzące, prawdomówni i prawdomówne, cierpliwi i cierpliwe, pokorni i pokorne, dający jałmużnę i dające jałmużnę, poszczący i poszczące, zachowujący czystość i zachowujące, wspominający Boga często i wspominające - przygotował dla was Bóg przebaczenie i nagrodę ogromną.
(Koran 33:35)
Aisza, jego najmłodsza żona, wywołała skandal, kiedy wyszła na pustynię w poszukiwaniu naszyjnika, który tam zgubiła i została z tyłu za karawaną. Uratował ją młody mężczyzna, z którym razem wróciła, po czym rozgorzały plotki jakoby mieli oni romans. Spowodowało to wielką krzywdę jej i Prorokowi, dopiero po pewnym czasie zostali oswobodzeni przez inne objawienie (24:4) utrzymujące, że ludzie którzy wyprowadzają takie oskarżenia przeciw czystym kobietom muszą mieć czterech świadków lub poniosą karę chłosty, a ich słowo nie będzie miało już żadnego znaczenia.
Są tam fragmenty adresowane do żon Proroka jako do grupy, na przykład:
O żony Proroka! Wy nie jesteście takie jak inne kobiety. Jeśli jesteście bogobojne, nie bądźcie pokorne w słowach, aby nie pożądał was ten, w którego sercu mieszka choroba; mówcie słowa odpowiednie!
Przebywajcie w swoich domach i nie ozdabiajcie się w ten sposób, jak ozdabiały się kobiety za czasów pogaństwa! Odprawiajcie modlitwę, dawajcie jałmużnę, słuchajcie Boga i Jego Posłańca! O ludzie domu! Bóg chce tylko odsunąć od was brud i oczyścić was całkowicie.
I wspominajcie to, co wam jest recytowane w waszych domach ze znaków Boga i z mądrości! Zaprawdę, Bóg jest Przenikliwy, w pełni świadomy!
Koran 33:32-34
Inne fragmenty są adresowane przez Proroka do jego żon, córek i kobiet wiernych.
Pozostałe zostały objawione w odpowiedzi na skargi zwykłych kobiet, np. praktyka rozwodu przez abstynencję w małżeństwie (zihar). Pewna kobieta skarżyła się Prorokowi odnośnie tej praktyki, przez którą została ona pozbawiona seksualnej satysfakcji, nie była wolna, więc nie mogła poślubić innego mężczyzny, ten wers potępia taką praktykę.
Bóg usłyszał słowa tej, która dyskutowała z tobą w sprawie swego męża i która skarżyła się Bogu...
Koran 58:1
Inny fragment został zesłany w odpowiedzi na skargę kobiety na sposób, w jaki jej mąż chciał mieć z nią stosunek (2:223).
Koran jest więc księgą, która ma dużo do powiedzenia KOBIETOM i O KOBIETACH. Co ona mówi? Pokazaliśmy już, że nie potępia ona wszystkich kobiet tak jak robi się to w Chrześcijaństwie w związku z uczynkiem Ewy, lecz stoi zawsze po stronie kobiety, która skarży się na niesprawiedliwość w małżeństwie, rozwodzie i fałszywych oskarżeniach. A jak przedstawia stworzenie kobiety? Jest ona tylko częścią Adama stworzoną machinalnie? Oto co mówi Księga w pierwszym wersie Sury An-Nisa - Kobiety:
O ludzie! Bójcie się waszego Pana, który was stworzył z jednej duszy i stworzył z niej drugą do pary; a z nich dwojga rozprzestrzenił wiele mężczyzn i kobiet.
Koran 4:1
“Jedna dusza” nie jest ani płci męskiej ani żeńskiej, chociaż można by to zrozumieć, że nie do końca byłby to Adam. Faktem jest, że “dusza” jest rodzaju żeńskiego, a “druga do pary” jest rodzaju męskiego. Nie sugeruję, że kobieta była pierwsza, ponieważ w innych częściach Koranu opisywane jest stworzenie Adama. Ale związek płci jest tutaj ambiwalentny. Druga do pary została stworzona z “duszy” nie ze skromnego żebra. Żadna ze szkół muzułmańskich po przeczytaniu tego nie mogłaby się sprzeczać, jak niektórzy chrześcijanie, że kobiety nie posiadają duszy! Zostały one stworzone z tej samej duszy, co mężczyźni. Ich pojemność dobra i zła jest identyczna jak u mężczyzn. Wers 49:13 Koranu mówi nam, że dobre uczynki i świadomość Allaha czynią wierzącego, mężczyznę lub kobietę, szlachetnym w obliczu Allaha:
Zaprawdę, najbardziej szlachetny spośród was, w obliczu Boga, to najbardziej bogobojny spośród was!
i w 40:40:
A kto czyni dobro, mężczyzna czy kobieta, i jest wierzący - tacy wejdą do Ogrodu...
.
Zadania mężczyzn i kobiet są tej samej wartości i każdy otrzyma odpowiednią nagrodę za swe uczynki:
Ja nie pozwolę zginąć żadnemu uczynkowi tego spośród was, który czyni dobro, czy będzie to mężczyzna, czy kobieta.
Koran 3:195
Tego, kto spełni dobre dzieło - czy to mężczyzna, czy kobieta - i jest wierzącym, My ożywimy życiem wspaniałym, i takim wypłacimy ich wynagrodzenie czymś piękniejszym niż to, co czynili.
Koran 16:97
Oboje, mężczyzna i kobieta, mają takie same obowiązki w związku ze swoją wiarą:
Zaprawdę - muzułmanie i muzułmanki, wierzący i wierzące, prawdomówni i prawdomówne, cierpliwi i cierpliwe, pokorni i pokorne, dający jałmużnę i dające jałmużnę, poszczący i poszczące, zachowujący czystość i zachowujące, wspominający Boga często i wspominające - przygotował dla was Bóg przebaczenie i nagrodę ogromną.
(Koran 33:35)
Jest kilka wyjątków; kobiety zostały zwolnione z niektórych obowiązków:
- Post w okresie ciąży, karmienia lub menstruacji,
- Modlitwa podczas menstruacji lub krwawienia poporodowego, i
- Obowiązek uczestnictwa w piątkowej modlitwie w meczecie.
- Nie są zobowiązane do brania udziału w zbrojnej walce na drodze Islamu, jednakże nie jest im to zakazane.
Ale w normalnych okolicznościach jest im dozwolone robienie tych wszystkich rzeczy co mężczyznom.
- Nawet podczas menstruacji w pewne dni, takie jak dwa święta Id, mogą one uczestniczyć w modlitwach Id, i mogą brać udział w większości działań związanych z pielgrzymką Hadżdż.
Ale czy obowiązki kobiet w życiu społecznym są inne i wzajemnie się uzupełniające jak twierdzi większość uczonych? Czy ich wyłączną funkcją są prace domowe i wychowywanie dzieci, podczas gdy mężczyźni robią pozostałe rzeczy? Czy fakt, że cierpią z powodu zakłóceń na zdrowiu podczas miesiączki sprawia, że nie niestosowna jest dla nich praca poza domem, i nadają się tylko do utrzymywania szczęścia i pokoju w rodzinie, jak Małdudi chciał abyśmy myśleli. To jest argument, który jest rażąco wyolbrzymiany przez męską część uczonych, aby usprawiedliwić wszelkiego rodzaju dyskryminacje przeciw kobietom. Małdudi chciał abyśmy myśleli, że kobiety ledwie mogą się nacieszyć zdrowiem psychicznym w swoim życiu, tak bardzo destrukcyjne są efekty menstruacji i rodzenia dzieci. Bez wątpienia jest trochę prawdy w tym opisie zakłócenia zdrowia, i powinno być to wzięte pod uwagę przez mężczyzn i inne kobiety, ale nie dyskwalifikuje to kobiet z wykonywania tych samych zadań, co mężczyźni bardziej niż dyskwalifikuje je to z tworzenia szczęśliwego i dobrze funkcjonującego ogniska domowego.
Nie ma też żadnych podstaw w Koranie i Hadisach dla takiego nastawienia. Koran wspomina menstruacje w 2:222:
Będą ciebie pytać o okres miesięczny. Powiedz: "To jest cierpienie. Trzymajcie się więc z dala od kobiet podczas okresu miesięcznego i nie zbliżajcie się do nich, dopóki one się nie oczyszczą. A kiedy się oczyszczą, to przychodźcie do nich, tak jak nakazał wam Bóg."
Zgodnie z interpretacjami prawa Islamu to oznacza, że tylko stosunek płciowy jest niedozwolony w tym okresie, ale każda inna forma intymności jest wciąż dopuszczalna. Mówiąc w skrócie, menstruacja może być nieczysta i bolesna, ale nie jest to niemoc.
Prawo Islamu nie żąda, aby kobieta ograniczała się do obowiązków domowych. A nawet pierwsze muzułmańskie kobiety uczestniczyły we wszystkich zakątkach życia. Pierwsza żona Proroka, matka jego wszystkich utrzymanych przy życiu dzieci, była kobietą interesu i zatrudniła go jako pracownika, oraz za pomocą osoby trzeciej oświadczyła mu się. Kobiety handlowały na rynku, a Kalif Umar, nie słynący ze swego tolerancyjnego stosunku do kobiet, wyznaczył kobietę, Szaff'a Bint Abdullah, do nadzorowania sklepu. Inne kobiety, jak Laila al-Ghifariah, brała udział w bitwach, nosiła wodę i pielęgnowała rannych. Natomiast Suffia bint Abdul Muttalib nawet walczyła i zabijała wrogów w obronie swojej i Proroka* oraz Umm Dhahhak bint Masoud dostała taką samą część z łupów jak mężczyźni. Ibn Dżarir i al-Tabari oświadczyli, że kobiety mogą być wyznaczane do stanowisk sądowniczych do orzekania we wszystkich sprawach, jednak Abu Hanifa wykluczył kobiety z decydowania o tak ważnych sprawach jak karanie za ciężkie hadd i qisas, a inni prawnicy oświadczyli, że kobiety w ogóle nie mogą sądzić. Koran przemawia faworyzująco o Królowej Saba i o sposobie, w jakim konsultowała się ze swoimi doradcami, którzy ulegali jej dobrym orzeczeniom jak radzić sobie z groźbą najazdu armii Solomona. (Koran 27:32-35):
Powiedziała (Królowa Saba): "O starszyzno! Dajcie mi radę w mojej sprawie! Ja nie mogę rozstrzygnąć niczego, dopóki nie będziecie przy mnie świadkami." Oni powiedzieli: "Posiadamy wielką siłę i posiadamy wielką odwagę, lecz rozkaz należy do ciebie. Rozważ więc, co rozkażesz!" Ona powiedziała: "Kiedy królowie wkraczają do miasta, to je niszczą i czynią najmożniejszych z jego mieszkańców - najnędzniejszymi. W ten sposób oni czynią. Ja jednak poślę im podarunek i zobaczę, z czym powrócą wysłannicy."
Kobiety przewodniczą czasem islamskim okręgom, jak Arwa bint Ahmad, która służyła jako gubernator Jemenu pod Kalifatem Fatimid pod koniec piątego i na początku szóstego wieku.
Najbardziej chwalonym Hadisem wypowiedzianym przez Proroka: “Ludziom, którzy powierzają władzę kobiecie, nigdy nie będzie się dobrze powodzić”, okazuje się być niepewny z kilku powodów. Jest on wydzielony i niepotwierdzony, i uprzednio nieobowiązujący w prawie Islamu, i w dodatku jest powód, aby sądzić, że został on sfałszowany odnośnie bitwy przeciw czwartemu Kalifatowi Ali, w której przewodniczyła wdowa po Proroku, Aisza. W świetle przykładów z historii o rządzących kobietach jest on wręcz niemożliwy do utrzymania i nieprawdziwy.
Podsumowując, bez żadnych wątpliwości kobiety posiadają kwalifikacje do każdego rodzaju pracy, pomimo niektórych fałszywych i sprzecznych antyhadisów. Kobiety mogą pracować tak jak mężczyźni, ale one NIE MUSZĄ robić tego w celu utrzymania się. Wolno im i są zachęcane do spełniania się w małżeństwie i macierzyństwie, a utrzymywane są po to, aby mogły zostać w domu i dobrze wykonywać swoje obowiązki.
Muzułmanki zawsze posiadały prawo do posiadania i kierowania własnym majątkiem, prawo, które kobiety w tym kraju zdobyły zaledwie 100 lat temu. Małżeństwo w Islamie nie oznacza, że mężczyzna przejmuje majątek żony, ani że ona ma automatyczne prawo do całego jego dobytku, jeśli on umrze bez pozostawienia testamentu. Oboje są wciąż uważani jako indywidualne osoby z obowiązkami względem innych członków rodziny - rodziców, braci, sióstr, itd.; prawa do spadku to obrazują. Mąż ma obowiązek wspierać i utrzymywać żonę, jak to jest napisane w Koranie, i powinno tak być nawet jeśli jest ona bogata. Nie ma on prawa oczekiwać, że będzie utrzymywała się sama, lub że będzie sama utrzymywała dzieci lub jego. Jeśli ona przyczynia się do wzrostu dochodów na dom to jest to przyjmowane jako jej dar charytatywny.
Z powodu tej wielkiej odpowiedzialności finansowej, niektóre kategorie męskich krewnych, w związku z prawem spadkowym w Koranie, dziedziczą dwa razy tyle co ich kobiety, ale inni, których odpowiedzialność jest mniejsza dziedziczą tyle samo - matki i ojcowie, na przykład każdy jest upoważniony do jednej szóstej części po dzieciach, po zapisaniu (do jednej trzeciej części) i spłatę długów (Koran 4:11):
Jeśli zmarły ma syna, to każdemu z dwojga rodziców zmarłego przypadnie jedna szósta z pozostawionego majątku.
A jeśli nie ma syna i dziedziczą po nim rodzice, to jego matce przypada jedna trzecia; a jeśli on ma braci, to jego matce przypadnie jedna szósta...
Kobiety są tak więc uprawnione: aby mężowie je utrzymywali i dziedziczą po wszystkich krewnych. Mogą prowadzić business lub pracować w domu lub poza domem, tak długo jak rodzina z tego powodu nie cierpi, a pieniądze, które zarobią są tylko własnością tych kobiet, i do póki one żyją nikt inny nie ma do nich praw.
Nie oczekuje się od kobiet aby wykonywały prace domowe. Jeśli nie są do tego przyzwyczajone, mąż jest zobowiązany do dostarczenia pomocy w miarę swoich możliwości finansowych i dopilnować, aby żona i dzieci dostawały przygotowaną żywność. Sam Prorok* pomagał przy pracach domowych i reperował swoje buty. Kobiety nie są nawet zobowiązane do karmienia piersią swoich dzieci. Jeśli para się rozwodzi i oboje zgadzają się, to mogą oddać dziecko do mamki, za którą mąż musi zapłacić. Jeżeli matka zdecyduje, że sama wykarmi dziecko, on musi również jej za to zapłacić! Jest to napisane w Koranie (2:233):
Matki pragnące w pełni wykarmić swoje dzieci będą je karmiły przez całe dwa lata. A na ojcu dziecka ciąży obowiązek zaopatrzenia ich w żywność i odzież, zgodnie z przyjętym zwyczajem... Jeśli oboje chcą odstawić dziecko od piersi za obopólną zgodą i naradą, to nie popełnią grzechu. A jeśli zechcecie oddać do karmienia wasze dzieci, to nie będziecie mieli grzechu, jeśli dacie za to wynagrodzenie zgodnie z przyjętym zwyczajem...
Jakie są podstawy tego, że wszystko spada na barki mężczyzn, a kobiety są tylko od macierzyństwa i prac domowych?
Niemniej jednak status kobiety w małżeństwie jest bardzo szanowany w Islamie, oraz również prawa dzieci. Żadna muzułmańska kobieta nie może czuć się zawstydzona tym, że jest tylko gospodynią domową. Ona jest głową domu, jednakże to mąż ma decydujące słowo w decydujących sprawach. W związku z Hadisem:
Władca jest jak pasterz i jest odpowiedzialny za soje królestwo, mąż jest jak pasterz i jest odpowiedzialny za swoją rodzinę, żona jest jak pasterz i jest odpowiedzialna za swoje domostwo, i służący jest jak pasterz i jest odpowiedzialny za majątek swego pana.
Hadis: Bukhari
Żona musi ulegać mężowi, ponieważ to on utrzymuje ją i ochrania (Koran 4:34), ale nie w przypadku, gdy on próbuje zmusić ją do złamania prawa Allaha. Podobnie posłuszeństwo i szacunek dzieci względem rodziców jest tylko w zakresie ustanowionym przez Allaha. Jeżeli rodzice nakłaniają do nieposłuszeństwa Allahowi, wtedy obowiązkiem dzieci jest się przeciwstawić rodzicom. Jeżeli mąż umyślnie zawiedzie w opiece nad żoną, to ona ma prawo do rozwodu.
Kobiety są również uprawnione do szacunku jako matki: Allah mówi w Koranie (31:14):
I nakazaliśmy człowiekowi co do jego rodziców: - matka nosiła go pośród wielu trudów...
Prorok* powiedział:
Raj leży u stóp matki...
i w innym Hadisie Prorok* powiedział pewnemu mężczyźnie, że jego matka, która jest ponad innymi ludźmi, nawet ojcem, jest warta najwyższy szacunek i współczucie.
W przypadku rozwodu matka ma pierwszeństwo do ubiegania się o opiekę nad najmłodszymi dziećmi, następne są pozostałe kobiety z jej rodziny w przypadku gdyby wyszła ponownie za mąż lub nie mogła zajmować się dziećmi. Prawo opieki przechodzi na rodzinę męża dopiero po uzyskaniu przez dzieci wieku większej samodzielności, który różni się w zależności od szkoły prawa, wtedy życzenia dziecka muszą być wzięte pod uwagę; według tego jak uczynił Prorok*. W pewnej sprawie zapytał on dziecka:
To jest twój ojciec a to jest twoja matka, weź kogo z nich chcesz za rękę.
Hadis: Abu Dawud, Nasa’i, Darimi
Chłopiec poszedł do matki.
W innym przypadku pewna kobieta odwiedziła Proroka przekazując mu, że jej mąż przyjął Islam, a ona nie chciała tego zrobić, i dodała, że jej córka zostawała bez mleka matki, gdy ojciec ją zabierał. Prorok kazał usiąść temu dziecku pomiędzy matką i ojcem, i powiedział, aby oboje ją zawołali. Dziecko pójdzie do tego, kogo wybierze. Dziecko odpowiedziało matce. Prorok modlił się do Allaha, aby poprowadził to dziecko i wtedy dziecko wybrało ojca i w skutek tego Rafi (ojciec) wziął dziecko (Hadis: Abu Dawud).
W tym kraju wciąż nowością jest dawanie takich praw dzieciom.
Pomimo, iż akt małżeństwa w Islamie jest cywilną umową pomiędzy dwoma stronami, nie sakramentem jak w chrześcijaństwie, to nie jest to tylko związek dla materialnej wygody. Słowa w Koranie użyte do opisu małżeństwa są poetyckie i piękne:
I z Jego znaków jest to, iż On stworzył dla was żony z was samych, abyście mogli odpocząć przy nich; i ustanowił między wami miłość i miłosierdzie.
Koran 30:21
One są ubiorem dla was, a wy jesteście ubiorem dla nich
Koran 2:187
Miłość, litość, bliskość i wzajemna ochrona oraz skromność są cechami oczekiwanymi w islamskim małżeństwie. Nawet w Raju małżeństwo pozostaje jedną z największych radości:
Zaprawdę, mieszkańcy Ogrodu tego Dnia będą się jedynie radować. Oni i ich żony będą wypoczywać w cieniu na ozdobnych łożach. Będą tam dla nich owoce i będą mieli wszystko, czego zażądają. "Pokój!" - słowo od Pana litościwego.
Koran 36:55-58
Od mężów oczekuje się, że będą życzliwie traktować swoje żony podczas trwania małżeństwa oraz nawet w czasie rozwodu i po nim. Allah mówi w Koranie:
Obchodźcie się z nimi w sposób przyzwoity. A jeśli czujecie względem nich wstręt, to, być może, czujecie wstręt do czegoś, w czym Bóg umieścił wielkie dobro.
Koran 4:19
Prorok* powiedział:
Najlepszym w wierze, spośród wierzących jest ten, który jest najlepszy w manierach i życzliwości co do swej żony.
(Hadis: Ibn Hanbal)
Pary małżeństwie są namawiane w Koranie do porozumiewania się w duchu wzajemnych konsultacji i obopólnej zgody, nawet gdy rozważają rozwód i opiekę nad dziećmi:
... Jeśli oboje chcą odstawić dziecko od piersi za obopólną zgodą i naradą, to nie popełnią grzechu...
Koran 2:233
A o ile bardziej ten duch powinien dominować w szczęśliwym małżeństwie!
Małżeństwo zostało przez Allaha przeznaczone również do dawania owoców. W Koranie powiedziane jest:
... On uczynił dla was z was samych - pary, i tak samo z trzód - pary. On was rozmnaża w ten sposób...
Koran 42:11
Wasze kobiety są dla was polem uprawnym...
Koran 2:223
Antykoncepcja nigdy nie została w Islamie zabroniona, jako że Prorok* pozwolił na metodę przerywaną tak długo, jak żona się zgadza. Przez analogię inne metody zapobiegania ciąży są również dozwolone.
Praktyczne aspekty małżeństwa są ujęte w kontrakcie małżeńskim, w którym żona może określić swoje warunki, wiele muzułmanek wykorzystuje to do wzięcia sobie prawa do rozwodu, np. gdy mąż bierze drugą żonę. Musi to zawierać małżeński podarunek - sadaka lub mahr - dla żony od męża, w kwocie i za zgodą ich obojga. Zazwyczaj, zgodnie ze zwyczajami - praktyka poparta w Szariacie - młode niedoświadczone kobiety byłyby reprezentowane w negocjacjach przez “małżeńskiego opiekuna” lub łali, który jest obecny, aby dopilnować jej interesów. Ten łali powinien być jej ojcem lub dziadkiem, ale dla starszej lub bardziej doświadczonej kobiety dopuszcza się, aby sama wskazała wybraną przez siebie osobę do występowania w jej sprawie. Kiedy Prorok* poślubił wdowę Umm Salamah, jej syn występował w roli jej łali, a Prorok* prosił o jego pozwolenie na poślubienie jej. (Ibn Raszd) Życzenia bliskich krewnych, w szczególności rodziców, muszą być wzięte pod uwagę i muszą być poproszeni o zgodę. Zgodnie z niektórymi ahadisami lepiej jest zerwać małżeństwo, które nie zadowala rodziców, przecież rodzice są bramą do Nieba.
Rodzice mają obowiązek pomocy dzieciom w znalezieniu współmałżonka,
Umar Ibn al-Khattab i Anas relacjonują, iż Wysłannik Boga* mówił, że napisane jest w Torze: “Jeżeli ktoś nie odda córki w zamążpójście do czasu, gdy skończy ona lat 12, i popełni ona grzech, to wina za to spocznie na nim.”
Hadis: Baihaqi
oraz
Abu Sa’id i Ibn Abbas relacjonują słowa Wysłannika*, który mówił: “Ten, który ma syna, z niego zrodzonego, powinien dać mu dobre imię i dobrą edukację oraz ożenić go, kiedy osiągnie on dojrzałość. Jeżeli go nie ożeni do czasu, gdy osiągnie on dojrzałość i popełni on grzech, to wina za to spocznie na ojcu.
Hadis: Baihaqi
Ale rodzice nie mają prawa zmuszać młodą kobietę do małżeństwa wbrew jej woli, kiedy osiągnie ona odpowiedni wiek do małżeństwa. Jest wiele dowodów w Hadisach, które pokazują, iż wymuszone małżeństwa są nielegalne i żony mają prawo do ich anulowania:
Ibn Abbas relacjonuje, że dziewczyna przyszła do Wysłannika Allaha, Muhammada* i opowiedziała jak jej ojciec zmusił ja do małżeństwa bez jej zgody. Wysłannik Allaha* dał jej wybór... (pomiędzy zaakceptowaniem tego małżeństwa a jego unieważnieniem).
Hadis: Ibn Hanbal
W innej wersji dziewczyna powiedziała:
“Właściwie to ja akceptuje to małżeństwo, ale chciałam przekazać innym kobietom, że rodzice nie mają prawa (narzucać im męża).
Hadis: Ibn Majah
Prorok* radził, aby pary mogły widzieć się przed zawarciem związku małżeńskiego, więc nie ma islamskich podstaw dla zwyczaju pobierania młodych ludzi, którzy się jeszcze nigdy nie widzieli na oczy. Kiedy kobieta odkryje, że nie może znieść mężczyzny, którego poślubiła, nawet jeśli uważa, że jest on brzydki, prawo Islamu daje jej możliwość rozwodu z nim. Jest to tylko konieczne wtedy, gdy ona nienawidzi go nieodwołalnie - sąd nie musi wgłębiać się w powody tej nienawiści. Prorok* uznał rozwód z co najmniej dwoma kobietami w takich okolicznościach. Jedna z nich, Dżamila, siostra hipokryty Abdullah Ibn Ubajj, powiedziała Prorokowi* o swoich obiekcjach w stosunku do swego męża Thabita Ibn Qais:
Wysłanniku Allaha! Nie ma nic, co by utrzymywało nas razem. Kiedy podniosłam zasłonę, zobaczyłam go idącego z jakimiś mężczyznami. Był on najczarniejszy, najniższy i najbrzydszy z nich. Na Allaha! Nie mam zastrzeżeń do niego w sprawach religii czy moralności, ale jego brzydoty nienawidzę. Niech się boi Boga i nie stoi na mej drodze, musiałam splunąć na niego, kiedy do mnie przyszedł. Obawiam się, że moja desperacja może sprowadzić mój Islam na drogę niewiary.
Prorok spytał ją czy odda ogród, który Thabit jej ofiarował, kobieta się na to zgodziła i dostała rozwód. Thabit nie zrobił nic lepszego dla innej swojej żony, Habibah. Zdarzały się także podobne historie za czasów pierwszych trzech kalifatów.
Mówiąc dokładnie, kobiety w Islamie są traktowane jak królowe, są nawet lepiej traktowane niż brytyjska rodzina królewska! Nie tylko mogą rozwodzić się z mężami, a nie jak księżniczka Diana, żyć osobno ale bez możliwości ponownego wyjścia za mąż, ale są także chronione przed oszczercami. Nikomu nie wolno bez pozwolenia naruszać ich prywatność w ich własnym domu (24:27-28) nawet ich mężom, kiedy wracają z dalekiej podróży. Mężczyznom nie wolno traktować kobiet bez szacunku, spoglądać na nie więcej niż raz, lub je dotykać - nawet według niektórych Hadisów nie wolno uścisnąć ręki kobiecie - a jeśli ktoś rozgłasza plotki o ich dziewictwie bez wsparcia dwóch naocznych światków, to sam podlega karze w tym i w przyszłym życiu (24:23)!
Aby żądanie szacunku było dla mężczyzn zupełnie jasne, żony Proroka zostały poproszone w Koranie o to, aby były skromne w sposobie bycia i zachowaniu, aby zostawały w domach i nie wystawiały się na pokaz, tak jak to robili znani ludzie (i wciąż robią); aby nie rozmawiały nazbyt uprzejmie z mężczyznami w obawie przed “tymi, w których sercach jest choroba”, oraz aby były pobożne, cnotliwe i czyste.
Zwykłe muzułmanki są zachęcane także do spuszczania wzroku i owijania się szczelnie szatami tak, aby nakrycie głowy zakrywało również szyję, i dzięki temu były poznawane jako szanujące się kobiety i nie molestowane. Z relacji wiadomo, iż żony Proroka zakrywały również część twarzy peleryną, kiedy znajdowały się pośród obcych mężczyzn. Ci, którzy patrzą na zakrywanie twarzy woalką jak na wyzysk powinien zapytać sam siebie, co bardziej wyzyskuje kobiety, mini spódniczka czy woalka?
Wiele muzułmanek idzie w ślad za żonami Proroka i aspiruje do tego samego stopnia skromności i moralności ciesząc się i radząc sobie w udzielaniu się aktywnie w społeczeństwie, robiąc dobre uczynki, pracując wspomagając rodzinę, i/lub osiągając wykształcenie. Kobiety bardzo się wyróżniały wśród wczesnych islamskich uczonych. Żona Proroka, Aisza była jedną z czołowych przekazicieli Hadisów i tak jak inne żony i Towarzysze Proroka była często otaczana przez studentów chętnych do uczenia się od niej; jeden z uczniów, Urłah Ibn az-Zubair powiedział:
Nie widziałem większego uczonego w nauczaniu Koranu niż Aisza, obowiązki, słuszne i niesłuszne sprawy, poezja i literatura, arabska historia i genealogia.
Abu Musa al-Asz’ar powiedział:
Kiedy my Towarzysze Proroka* napotykaliśmy trudności w sprawie jakiegoś Hadisu to przedstawialiśmy ten problem Aiszy, ona zawsze miała sprecyzowaną wiedzę na ten temat.
Hafiz Ibn Hajar powiedział:
... mówi się, że ćwierć nakazów Szariatu zostało przekazane przez nią.
Prorok* lubił, gdy kobiety w Islamie były tak samo dobrze wykształcone jak mężczyźni i kazał mężczyznom przekazywać to, czego się nauczyli swoim kobietom:
Wróćcie do domów, do swoich żon i dzieci i pozostańcie z nimi. Nauczcie je (czego żeście się dowiedzieli) i poproście aby według tego postępowały.
Hadis: Bukhari
Muzułmanki mają prawo do otrzymania wykształcenia od swoich mężów, a jeśli nie od nich to z innego źródła. Wczesny muzułmański uczony, ze szkoły Malikitów, o nazwisku Ibn al-Hadżdż, ostro krytykujący zbyt liberalne zachowanie kobiet w Kairze, powiedział:
Jeżeli kobieta domaga się od swego męża praw do religijnego wykształcenia i przedkłada ten spór na ręce sędziego, jest ona usprawiedliwiona w żądaniu swych praw, ponieważ albo mąż powinien ją tego nauczyć albo pozwolić, aby zdobyła tą wiedzę gdzie indziej. Sędzia musi zmusić jej męża do spełnienia jej żądania w taki sam sposób jakby była to sprawa jej praw świeckich, gdyż jej prawa w sprawach religijnych są najistotniejsze i najważniejsze.
Al-Mudhkal
Kobiety mogą być uczone przez mężczyzn. Prorok wysłał Umar’a Ibn al-Khattab, aby nauczał kobiety Ansar:
Umm Atijah relacjonował, że kiedy Wysłannik Allaha przybył do Medyny, rozkazał kobietom Ansar (muzułmanie z Medyny), aby zebrały się w jednym domu, i wysłał do nich Umar’a Ibn al-Khattab (aby zakomunikował im o nauczaniu Islamu). Powitał je stojąc w drzwiach tego domu a one odwzajemniły to pozdrowienie. Wtedy powiedział: “Jestem wysłannikiem Wysłannika Allaha, wysłanym specjalnie do was.”
Hadis: Bukhari
Kobiety nauczały również mężczyzn, nie tylko żony Proroka, ale później wiele innych kobiet było nauczycielkami mężczyzn, np. Aisza bint Sa’id Ibn Abi Łaqqas, która uczyła pierwszego kompilatora Hadisów - Malika; i Sajjida, która uczyła Ibn al-Arabi, najsłynniejszego myśliciela Sufi i miała wielki wpływ na jego rozmyślania.
Według Proroka*:
Obowiązkiem każdego muzułmanina (mężczyzny lub kobiety) jest poszukiwanie wiedzy.
Hadis: Bukhari?
Kobiecy punk widzenia był, jak widzieliśmy, przez Proroka* wysłuchiwany, szanowany i zazwyczaj wspierany. Innym przykładem jest, gdy pielgrzymka Proroka do Mekki była zatrzymana przez Mekkańczyków, którzy zgodzili się z nim, aby on i muzułmanie mogli powrócić w przyszłym roku. Powiedział ludziom, aby ogolili głowy i składali ofiary tam gdzie byli, ale oni nie byli posłuszni, więc zapytał swojej żony Umm Salama, a ona mu poradziła, aby ich poprowadził robiąc to pierwszy. On posłuchał jej rady i to zadziałało. Jego następcy, nawet ten męski szowinista Kalif Umar zrobił wszystko, aby iść za jego przykładem. Umar próbując kontrolować wygórowane żądania podarunków małżeństwa mahr, które robiły kobiety musiał się wycofać po tym, jak kobieta stanęła przed nim i dyskutowała podpierając się cytatami z Koranu:
Umar zakazał ludziom płacenia nadmiernych posagów i mówił do nich: “Nie wyznaczajcie posagów od kobiet większych niż 40 uncji. Jeżeli zostanie to przekroczone, to nadwyżkę zdeponuję w publicznym skarbcu.” Kiedy wrócił z minbar (podium), pani z płaskim nosem wstała spomiędzy żeńskiej publiczności i powiedziała:
“Nie jest to w zasięgu twego prawa.” Umar zapytał: “Dlaczego miałoby to nie być moim prawem?” Ona odpowiedziała: “Ponieważ Allah ogłosił: “A jeśli chcecie zamienić żonę na drugą, a jednej z nich daliście kintar, to nie odbierajcie z tego nic! Czyż moglibyście cokolwiek zabrać, zniesławiając się i popełniając grzech oczywisty?” (Koran 4:20)
Kiedy to Umar usłyszał, powiedział: “Kobieta ma rację, a mężczyzna (Umar) się myli. Wygląda na to, że wszyscy ludzie posiadają większą mądrość i intuicję niż Umar.” Następnie wrócił na minbar i oświadczył: “O ludzie! Ograniczyłem wielkość posagu do czterystu drachm. Jeżeli ktokolwiek z was życzy sobie dać w posagu więcej i znajduje w tym satysfakcje, to może tak zrobić.”
Hadis: Ibn al-Jawzi
Umar zwykle pytał o radę Szaffa’a, inspektora na rynku: płać jej co jej się należy i obdarzaj ją wielkim szacunkiem. (Ibn Hajar al-Isabah cytowany przez Hasan Turabi)
Podsumowując, są to ideały, do których muzułmanki mogą aspirować i często w przeszłości je osiągały. W prawdziwym islamskim społeczeństwie, kobiety mają zagwarantowane
- szacunek,
- uczciwy status małżeński,
- legalność i utrzymanie dla swych dzieci,
- prawo do negocjowania własnych warunków małżeństwa,
- odmówienie każdej propozycji małżeństwa, które je nie zadowala,
- prawo do uzyskania rozwodu, nawet jeśli powodem jest jedynie niechęć do męża (Małdudi),
- prawo do opieki nad dziećmi po rozwodzie,
- niezależny własny majątek,
- prawo i obowiązek do otrzymania edukacji,
- prawo do pracy, jeśli tego potrzebują lub chcą,
- równa nagroda za te same uczynki,
- Prawo do wystąpień i posiadania głosów w życiu publicznym,
oraz znacznie więcej innych praw. Jaka inna religia, teoria polityczna lub filozofia może zaoferować tak pełny pakiet???